1- با مرور تاریخ زمین‌لرزه‌های ایران متوجه می‌شویم در سال 855 میلادی زمین‌لرزه قومس (در محدوده‌ای که امروز شهر دامغان در استان سمنان قرار دارد)، به صورت زمین‌لرزه‌ای مهیب و بسیار مخرب رخ داده که عملا تمام منطقه (به‌ویژه شهر صددروازه) را تخریب کرده است. خرابه‌های این شهر هم‌اکنون به صورت بی‌حفاظ و کاملا بی‌حصار (!) در نزدیکی ایستگاه راه‌آهن دامغان قرار دارد. گرچه باستان‌‌شناسان به دلیل خاصی از نوع سانحه طبیعی در مورد این خرابی اشاره نکرده‌اند، ولی می‌توان احتمال داد که همین زمین‌لرزه 855میلادی (مقارن با قرن دوم‌هجری قمری)، موجب خرابی مسجد مذکور شده باشد. مرحوم استاد «نیکلاس آمبرسیز» و «چارلز ملویل» در کتاب باارزش «تاریخ زمین‌لرزه‌های ایران» با توجه به گستردگی خرابی‌ها، بزرگای 8/0 را برای این زمین‌لرزه بزرگ پیشنهاد کرده‌اند. البته تاکنون پژوهش جدید و دقیقی از این دیدگاه در محدوده استان مذکور انجام نشده و بنابراین واضح نیست که این زمین‌لرزه واقعا بزرگای 8/0 داشته یا نه و بررسی‌های بعدی زلزله‌شناختی، باستان‌زلزله‌شناسی و دیرینه‌لرزه‌شناسی می‌تواند کمک بزرگی به تدقیق پاسخ این سوال کند. 

2- حفاری‌های انجام‌شده توسط روانشاد استاد «عزت‌الله نگهبان» بنیانگذار علم باستان‌شناسی نوین در ایران، در نزدیکی سگز‌آباد بویین‌زهرا (استان قزوین) و همچنین همین پژوهش‌ها در محوطه تپه‌نصفی (مارلیک) در شمال رودبار (گیلان) و نیز در محوطه باستانی قیطریه در شمال تهران، نشان از رخداد زمین‌لرزه‌ها در هزاره‌های قبل از میلاد مسیح در این نواحی داشته است. آنچه که به‌عنوان سوال جدی از زمین‌لرزه‌های مخرب قبلی در محدود تهران همچنان وجود دارد از طریق کاوش‌های باستان‌زلزله‌شناسی و بررسی گورها و دخمه‌های قدیمی و با صرف هزینه و اختصاص بودجه‌های پژوهشی به چنین پژوهش‌هایی امکان‌پذیر خواهد شد.

3- نکته بسیار قابل‌توجه درباره تپه باستانی هگمتانه در همدان این است که هرچند میزان کاوش‌ها بسیار محدود و فقط مرتبط به بخش‌هایی از این تپه باستانی بود، ولی همین حفریات قبلی به دقت و به‌صورت فنی محافظت نمی‌شوند و عملا حتی سقف ساده‌ای نیز بر بخش مهمی از حفریات قبلی کشیده نشده است. در صورت ادامه حفاری‌ها، چه‌بسا بتوان اطلاعات بسیار باارزش دیگری از چنین محدوده‌هایی یافت.

4- محدوده تاریخی سلماس یکی از جالب‌ترین نواحی شمال غربی ایران است. در 17اردیبهشت سال 1309شمسی، زمین‌لرزه سلماس با بزرگای 7/2 با کشته‌شدن دوهزارو500نفر از هموطنان در این شهر و اطرافش همراه شد. سلماس در منطقه‌ای با تنوع قومی و مذهبی جالب قرار دارد. در این زلزله علاوه بر مسجدهای متعدد، حدود 40 کلیسا نیز ویران شد. کلیسای روستای ملحم و قبرستان آن، همچنان و بیش از 80 سال پس از زمین‌لرزه مزبور ساماندهی نشده است. اول بار در اردیبهشت 1372 و به‌تازگی در بازدید مجددی که در آذر92 از سلماس و حومه داشتم، متاسفانه مشاهد کردم بسیاری از قبرهای قبرستان تاریخی مسیحیان روستای ملحم با بیل مکانیکی و یکجا (به امید یافتن گنج! ) حفر شده و عملا این محدوده نیز به صورت کاملا رها و بدون حفاظ و البته بدون انجام هرگونه پژوهش میدانی و جدید رها شده است. تنها پژوهشی که در چنین محدوده‌ای و با نگاه تخصصی زلزله‌شناختی انجام شده است، مربوط است به استاد دکتر «مانویل بربریان» در دهه 50شمسی.

5- زمین‌لرزه 25 شهریور 1357 در 36سال قبل، با بزرگای 7/4 با کشته‌شدن حدود 40درصد از ساکنان (14هزارو800نفر از جمعیت حدود 36هزارنفری) شهرستان طبس (طبس و روستاهای تابعه، مطابق سرشماری 1355) همراه بود. البته در خود شهر طبس در هنگام حادثه حدود 13هزارنفر ساکن بودند که در زلزله حدود 9هزارنفر (70درصد) کشته شدند. این یکی از بیشترین میزان‌ تلفات در هنگام زلزله در یک شهر است. جالب اینکه این زلزله در ساعت 19:04 به وقت ایران روی داد و نه در نیمه‌شب. در گذشته طبس، همچنان این علامت سوال و ابهام وجود دارد که زمین‌لرزه قبلی چه زمانی رخ داده است انجام پژوهش‌های دیرینه‌لرزه‌شناسی روی گسل طبس می‌تواند پاسخی به این سوال به دست دهد.

6- زمین‌لرزه بم در پنجم‌دی‌ 1382 با بزرگای 6/5 در شهری با حدود 80هزار جمعیت رخ داد که حدود 33هزارنفر کشته شدند (حدود 40درصد). در گذشته تاریخی بم نیز تا حدود دوهزارو500سال، هیچ اشاره‌ای به زمین‌لرزه‌ها وجود ندارد. تنها در کاوش‌های باستانی در سال‌های اخیر بوده است که نشان داده شده در «تل آتشی دارستان» در 20کیلومتری شرق بم و «تپه باستانی بیدران» در 20کیلومتری غرب بم در هزاره پنجم تا هزاره سوم قبل از میلاد مسیح، تمدنی وجود داشته که به دلایلی (احتمالا زمین‌لرزه‌ها؟) نابود شده است. سوالات زیادی در مورد چنین زمین‌لرزه‌های مهم قبلی، وجود دارد که در صورت پاسخ به این سوالات، می‌توان در مورد بازگشت زمین‌لرزه‌های شدید و اصلی و همچنین خطر و ریسک زمین‌لرزه در ایران ارزیابی دقیق‌تر و مناسبی در آینده انجام داد.