تحقيقات کارشناسان دخيل در امر مديريت بحران در کلانشهرهاي بزرگ دنيا نشان مي دهد که افراد آموزش ديده، حدود 70 درصد از حادثه ديدگان را از انواع حوادث نجات داده اند، حال اين سووال مطرح مي شود، به راستي جاي اين گروه هاي واکنش اضطراري در محل هاي پرجمعيت شهرهاي کشور کجاست؟

ايران به خاطر وقوع حوادث طبيعي، غير طبيعي و انسان ساخت، در زمره 10 کشور نخست بلاخيز دنيا قرار دارد، بطوريکه از مجموع 40 بلاي طبيعي شناخته شده در جهان امکان وقوع 31 نوع آن شامل زلزله، سيل، سونامي، رانش زمين، روانه هاي گلي، سنگ لغزش، فرسايش خاک، نفوذ و پيشروي آب دريا، رسوب زايي، تخريب ساحلي، مرداب زايي، کويرزايي، انجماد و سرمازدگي، تگرگ، بهمن، طوفان، آلودگي آب و هوا، آلودگي محيط زيست، آفات و بيماري هاي نباتي و نيز خشکسالي در کشور وجود دارد.
همچنين تحقيقات انجام شده از سوي سازمان هاي دخيل در امر مديريت بحران و سوانح نشان مي دهد آتش سوزي خود به خودي جنگلها، صاعقه، خطرات ژيوترمال(زمين گرمايي)، ريزش حوضه هاي آهکي، نشست هاي زمين در نواحي استخراج مواد معدني، ريزش هاي زير دريايي، لغزش هاي زير دريايي، باتلاق زايي، آتشفشان و خودسوزي ميدان هاي ذغالي در مراحل بعدي وقوع حوادث و بلاياي شايع در کشور قرار دارند.
بيش از يک دهه است که سازمان ملل متحد با رويکردي خاص در حوزه کاهش خطرپذيري در برابر حوادث و سوانح طبيعي و افزايش توانمندسازي جوامع بويژه در زمينه هاي ايجاد گروه هاي واکنش اضطراري در محل هاي پرجمعيت شهرهاي بزرگ دنيا فعال است، اما در ايران نگاه به اين موضوع نگاهي ويژه و تخصصي نيست و همانگونه که از شواهد و قراين پيداست ايجاد اين گروه ها در کشور مغفول مانده است.
طبق تجربيات گروه هاي امدادرسان بين المللي، موفقيت بشر در استقرار مديريت خطرپذيري (ريسک) در گرو جلب مشارکت شهروندان در گروه هاي واکنش اضطراري در محلات و قرار دادن شهروندان در صف اول راه هاي پيشگيري و «آمادگي و مقابله» است.
بنابراين نقش مردم نبايد فقط به اين نکته خلاصه شود که در هنگام وقوع زلزله يا هرحادثه ديگري چه کاري بايد انجام دهند، بلکه مهم آن است که چگونه مي توان با جلب مشارکت هاي مردمي سطح خطرپذيري جامعه را در برابر حوادث و سوانح پيش از رويداد حوادث کاهش داد.
با توجه به موقعيت لرزه خيزي کشور، آمادگي در برابر زلزله و نظاير آن بايد در اولويت زندگي تمام مردم و البته مسوولان و در همه سطوح قرار گيرد و تا زمانيکه اين گونه نشود، موفقيتي حاصل نخواهد شد.
در اين رهگذر واقعيت اين است که هر ايراني حداقل يک بار طي زندگي خود با يک زلزله مخرب يا سيل ويرانگر مواجه خواهد شد و از اين رو حوادث يادشده بايد دغدغه عمومي و هميشگي وي براي حفظ سلامت خود و خانواده اش باشد.
ايجاد گروه هاي واکنش اضطراري(Emergency response groups) در سطح محلات هاي پر جمعيت شهرهاي کشور مي تواند قطعه اي از يک پلان بزرگ طراحي شده جهت آمادگي مردم براي مقابله با شرايط اضطراري عمومي و پيچيده باشد که بايد در کنار ساير اقدامات و برنامه هاي جامعه ايمن براي حفاظت شهروندان اجرا شود.
گروه هاي واکنش اضطراري محلات در هنگام وقوع حوادث، مکمل نيروهاي امدادگر رسمي از سازمان ها و نهادهاي مسوول هستند و در ساعت اوليه حادثه مي توانند نقش حياتي در امدادرساني به خانواده و همسايگان و هم محله اي هاي خود داشته باشند.
يکي از اساسي ترين و مهمترين نقش هاي پذيرفته شده دولت ها و سازمان هاي مسوول و دخيل در مديريت بحران در کلانشهرها، حفاظت از ذخاير، منابع طبيعي و جمعيت انساني در برابر تهديدهاي ناشي از وقوع انواع مخاطرات طبيعي و غيرطبيعي ايجاد گروه هاي واکنش اضطراري در محل هاي پرجمعيت شهرهاي بزرگ است که با ايجاد اين گروه هاي آماده، آمادگي پاسخگويي فوري به انواع حوادث به راحتي ميسر خواهد شد.
طبق هشدار کميته اضطراري فجايع طبيعي(دي اي سي)، اکنون بيشترين نگراني هاي سازمان هاي امدادرسان جهان در مورد وقوع زلزله در شهرهاي بزرگ جهان از جمله تهران، استانبول در ترکيه و کاتماندو در نپال است.